Trong bối cảnh hiện nay, minh bạch gắn với trách nhiệm giải trình không chỉ là một yêu cầu cấp thiết để thực hành dân chủ, bảo đảm quyền của dân trong tham gia quản lý đất nước và xã hội, quan trọng hơn nữa, chính là một giải pháp hữu hiệu nhằm phòng, chống tham nhũng. Minh bạch và trách nhiệm giải trình cũng là công cụ xây dựng tổ chức vững mạnh, phát triển bền vững, đang là xu thế và đòi hỏi cấp bách đối với các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp và tổ chức xã hội. Tăng cường trách nhiệm giải trình của các cơ quan hành chính nhà nước cũng là một trong những mục tiêu quan trọng mà Luật Tiếp cận thông tin hướng tới.

Dự án Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi)  là một trong những dự án luật nhằm triển khai thi hành Hiến pháp năm 2013. Việc ban hành Luật này sẽ góp phần cụ thể hóa các quy định và tinh thần của Hiến pháp năm 2013 liên quan đến Chính phủ; khắc phục những vướng mắc, bất cập, hạn chế trong các quy định của Luật Tổ chức Chính phủ hiện hành và trong thực tiễn tổ chức và hoạt động của Chính phủ đã được chỉ ra trong quá trình tổng kết thi hành Hiến pháp năm 1992. Việc xây dựng Luật này hướng đến mục tiêu xây dựng một Chính phủ mạnh, năng động, sáng tạo, ứng phó kịp thời với tình hình thực tiễn, đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, thúc đẩy các quá trình cải cách pháp luật, cải cách hành chính, cải cách tư pháp phù hợp với chủ trương, đường lối mà các văn kiện Đại hội Đảng XI đã đề ra.

Đổi mới tổ chức hoạt động của chính quyền địa phương; nâng cao chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân các cấp, bảo đảm quyền tự chủ và tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương là yêu cầu bức thiết đối với Việt Nam hiện nay. Quyền tự chủ đó trước hết phải được bảo đảm về mặt thể chế; nếu không có sự bảo đảm về mặt thể chế thì khả năng tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các cấp chính quyền địa phương sẽ rất hạn chế và khó bảo đảm thành công. Pháp luật Việt Nam còn có những bất cập và chưa bảo đảm quyền tự chủ của chính quyền địa phương về tài chính, ngân sách, chưa tạo quyền chủ động của các cấp ngân sách, các cấp chính quyền địa phương trong quản lý tài chính ngân sách; chưa gắn trách nhiệm của địa phương, đơn vị sử dụng ngân sách với kết quả và hiệu quả thực hiện nhiệm vụ, từ đó làm giảm trách nhiệm giải trình, giảm tính minh bạch trong quy trình quản lý ngân sách và giảm hiệu quả giám sát của các cơ quan, ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện ngân sách nhà nước nói chung.

Hiện nay, hoạt động quản lý của các cấp chính quyền địa phương còn thiếu hiệu quả, trong đó có nguyên nhân pháp luật chưa tạo cho chính quyền địa phương sự chủ động, linh hoạt trong việc thực hiện nhiệm vụ và trong quản lý các nguồn lực tài chính, ngân sách, tổ chức bộ máy, nhân sự. Chính quyền địa phương cũng thiếu quyền tự chủ trong việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) trong khi pháp luật hiện hành chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế cần giải quyết các vấn đề vướng mắc của địa phương. Quyền tự chủ của địa phương trong việc ban hành quy định là một trong những vấn đề cần được nghiên cứu, xử lý khi sửa đổi Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật trên tinh thần hợp nhất Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2008 và Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân (HĐND), Ủy ban nhân dân (UBND) năm 2004.

Dự thảo Luật Trưng cầu ý dân là một dự luật bao quát các vấn đề mang tính cốt lõi của quá trình trưng cầu ý dân, từ đề xướng, chuẩn bị, tổ chức tiến hành, xác định kết quả cũng như giá trị pháp lý của cuộc trưng cầu ý dân. Trên cơ sở những phân tích, đánh giá về pháp luật trưng cầu ý dân hiện hành, tình hình kinh tế - xã hội của đất nước, đồng thời, tham khảo pháp luật một số nước về trưng cầu ý dân, chúng tôi xin được đề xuất một số vấn đề có tính cơ bản, cốt lõi mà dự thảo Luật Trưng cầu ý dân cần quan tâm điều chỉnh, bao gồm:

Sau khi Hiến pháp năm 2013 ra đời, một nhiệm vụ cơ bản được đặt ra trong việc tổ chức triển khai thi hành Hiến pháp là rà soát, sửa đổi hoặc ban hành mới các văn bản pháp luật phù với các quy định của Hiến pháp. Một trong các luật có tác động trực tiếp bởi các quy định của Hiến pháp năm 2013 là Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, bởi Luật này liên quan trực tiếp đến cơ chế phân công, phối hợp và kiểm soát quyền lực nhà nước.

Bài viết trọng tâm phân tích các nội dung trong quy định về nghĩa vụ tiền hợp đồng trong hợp đồng dịch vụ (tên gọi là Service contract) của Nguyên tắc chung về luật Châu Âu (Principles of European Law - viết tắt PEL). Trên cơ sở các phân tích này, tác giả đưa ra kiến nghị hoàn thiện chế định nghĩa vụ tiền hợp đồng của hợp đồng dịch vụ trong bối cảnh dự thảo Bộ luật Dân sự năm 2005 sửa đổi (gọi tắt là Dự thảo Bộ luật) đang lấy ý kiến nhân dân.